وقتی پس از انجام درمان ریشه، درد و ناراحتی فروکش می‌کند، بسیاری تصور می‌کنند که دیگر هیچ مشکلی دندان را تهدید نمی‌کند. اما گاهی، با گذشت چند روز یا حتی چند هفته، تورم، درد یا حتی تب بازمی‌گردد. در چنین شرایطی، احتمال وجود آبسه دندان بعد از عصب کشی مطرح می‌شود؛ مشکلی که می‌تواند ناشی از باقی‌ماندن باکتری‌ها، درمان ناقص یا نفوذ مجدد آلودگی باشد. شاید این پرسش برایتان ایجاد شود که آیا عفونت دندان عصب کشی شده می‌تواند مجدداً ظاهر شود؟ پاسخ مثبت است، اما جای نگرانی نیست. در این مقاله، به دلایل بروز آبسه، علائم هشداردهنده، روش‌های درمانی و راهکارهای پیشگیری خواهیم پرداخت تا با آگاهی کامل‌تری از سلامت دندان خود محافظت نمایید.
چرا ممکن است بعد از درمان عصب‌کشی دوباره عفونت رخ دهد؟
در ادامه این مطلب برخی از مهمترین دلایل و علل بروز عفونت پس از عصب کشی دندان را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
-
باقی ماندن عفونت در کانال ریشه
در برخی موارد، تمام باکتری‌ها و بافت‌های آلوده حین عصب کشی به‌طور کامل از بین نمی‌روند. در صورتی که هرگونه آلودگی در کانال ریشه باقی بماند، احتمال عفونت مجدد وجود دارد.
-
قرار ندادن به‌موقع تاج دندان
پس از انجام عصب‌کشی، برای محافظت از دندان و جلوگیری از ورود مجدد باکتری‌ها، معمولاً از یک تاج استفاده می‌شود. اگر این مرحله به تعویق بیفتد، دندان بیشتر در معرض عفونت خواهد بود.
-
پرکردگی ناقص یا نشت پرکردگی
بسته شدن کامل کانال‌های ریشه از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورتی که پرکردگی به‌درستی انجام نشود یا با گذر زمان دچار آسیب شود، امکان نفوذ باکتری‌ها و ایجاد عفونت افزایش می‌یابد.
-
ترک‌خوردگی یا شکستگی ترمیم‌های دندان
گاهی اوقات، روکش یا مواد پرکننده‌ای که برای محافظت از دندان استفاده شده‌اند، دچار ترک یا آسیب می‌شوند. این ترک‌ها می‌توانند محلی برای ورود باکتری‌ها باشند و باعث ایجاد عفونت شوند.
-
آلودگی با بزاق حین درمان
در طول فرایند عصب‌کشی، محیط دندان باید کاملاً استریل باشد. اگر بزاق به داخل کانال‌ها نفوذ کند، ممکن است باکتری‌های موجود در آن منجر به عفونت شوند.
-
آناتومی پیچیده دندان
برخی از دندان‌ها ساختار پیچیده‌تری دارند و کانال‌های ریشه آنها به‌خوبی تمیز یا پر نمی‌شوند. این مناطق غیرقابل دسترس، احتمال باقی ماندن باکتری و در نتیجه ایجاد عفونت را افزایش می‌دهند.
-
ضعف سیستم ایمنی بدن
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های مختلف از جمله عفونت‌های دندانی هستند. بدن آنها ممکن است در مقابله با باکتری‌ها عملکرد مؤثری نداشته باشد.
-
وجود ترک‌های نامرئی در دندان
ترک‌های ریزی که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، می‌توانند محلی برای تجمع باکتری‌ها باشند و باعث بروز عفونت شوند. این ترک‌ها گاهی در مراحل اولیه شناسایی نمی‌شوند.
-
عفونت قبلی درمان‌نشده
اگر قبل از انجام عصب‌کشی، دندان دچار عفونت بوده باشد و درمان به‌طور کامل انجام نشده باشد، ممکن است آبسه دندان عصب کشی شده در بافت‌های اطراف باقی بماند و پس از مدتی مجدداً ظاهر شود.
-
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
عدم رعایت اصول بهداشت دهان پس از عصب‌کشی می‌تواند منجر به تکثیر باکتری‌های مضر در ناحیه درمان‌شده و باعث ایجاد التهاب و عفونت شود. مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و مراجعه به دندانپزشک برای بررسی وضعیت دندان می‌تواند به کاهش آبسه دندان عصب کشی شده کمک کند.
علائم آبسه دندان عصب‌کشی شده
در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، مراجعه فوری به دندانپزشک ضروری است:
- درد شدید و پایدار
احساس درد مداوم در ناحیه دندان یا لثه که حتی با مصرف مسکن‌های معمولی نیز کاهش نمی‌یابد. - تورم و قرمزی
ایجاد التهاب در لثه یا گونه که می‌تواند به تدریج گسترش یابد و موجب ایجاد ناراحتی و درد بیشتر شود. - احساس طعم یا بوی نامطبوع در دهان
ممکن است به دلیل وجود عفونت، مزه‌ای تلخ یا بوی ناخوشایند در دهان احساس کنید. - خروج مایع چرکی
مشاهده ترشحاتی به رنگ زرد یا سفید از اطراف دندان یا لثه که نشانه وجود عفونت است. - تب و لرز
در برخی موارد، آبسه ممکن است با تب، لرز، سردرد یا احساس بیماری عمومی همراه باشد. - حساسیت به دمای نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها
دندان ممکن است نسبت به خوردنی‌های گرم یا سرد حساس شده و درد شدیدی ایجاد کند. - تغییر رنگ دندان
تیره شدن دندان نشانه‌ای از آسیب داخلی و احتمالاً مرگ بافت‌های داخلی آن است. - مشکل در باز و بسته کردن دهان
التهاب و عفونت می‌تواند حرکت فک را دشوار کند و موجب درد هنگام باز و بسته کردن دهان شود. - مشکل در جویدن یا بلعیدن
هنگام خوردن غذا یا نوشیدن مایعات ممکن است احساس درد شدید و ناراحتی داشته باشید.
در صورت مشاهده این علائم، مراجعه فوری به دندانپزشک ضروری است. عدم درمان به‌موقع آبسه می‌تواند باعث انتشار عفونت به بافت‌های اطراف، استخوان فک یا حتی جریان خون شود که ممکن است مشکلات جدی‌تری برای سلامتی شما ایجاد کند.
روش‌های درمان آبسه دندان عصب‌کشی شده
بسته به نوع و شدت عفونت، روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارند. در ادامه برخی از مهمترین راهکارهای درمانی برای این مشکل را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
-
مصرف آنتی‌بیوتیک
در مواردی که عفونت گسترش یافته باشد، دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا عفونت را کنترل کرده و از انتشار آن به سایر نواحی جلوگیری کند. مصرف دارو باید دقیقاً مطابق با دستور پزشک باشد و قطع ناگهانی آن توصیه نمی‌شود.
-
درمان مجدد کانال ریشه
در صورتی که عفونت به دلیل پر کردن ناقص یا باقی ماندن باکتری‌ها در کانال ریشه ایجاد شده باشد، دندانپزشک با برداشتن مواد پرکننده قبلی، کانال ریشه را مجدداً پاک‌سازی و پر می‌کند. این روش می‌تواند عفونت را از بین برده و عملکرد دندان را بهبود بخشد.
-
جراحی انتهای ریشه (آپیکوکتومی)
در برخی موارد که درمان مجدد کانال ریشه مؤثر نیست، دندانپزشک بخشی از ریشه دندان را طی یک جراحی کوچک حذف کرده و آبسه را تخلیه می‌کند. این روش معمولاً برای عفونت‌های مقاوم به درمان استفاده می‌شود.
-
کشیدن دندان
در شرایطی که عفونت شدید باشد و دندان قابل درمان نباشد، کشیدن دندان بهترین راه‌حل خواهد بود. پس از کشیدن دندان، روش‌هایی مانند ایمپلنت یا بریج دندانی برای جایگزینی آن پیشنهاد می‌شود.
هر یک از این روش‌ها بسته به وضعیت بیمار و میزان عفونت، ممکن است به تنهایی یا به‌صورت ترکیبی مورد استفاده قرار بگیرند. به همین دلیل، مراجعه سریع به دندانپزشک و شروع درمان در مراحل اولیه می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.
چطور آبسه دندان عصب‌کشی شده تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص دقیق‌تر این مشکل، دندان‌پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
- بررسی علائم بیمار و سوابق پزشکی
دندانپزشک ابتدا علائم گزارش‌شده توسط بیمار را بررسی کرده و سابقه پزشکی او را ارزیابی می‌کند. درد مداوم، وجود تورم، حساسیت غیرعادی و تشکیل کیست چرکی در اطراف دندان درمان‌شده، از مهمترین نشانه‌هایی هستند که مورد توجه قرار می‌گیرند. - معاینه بالینی دقیق
دندانپزشک با یک بررسی فیزیکی، وضعیت دندان و لثه‌های اطراف را ارزیابی می‌کند. قرمزی، تورم و علائم ظاهری آبسه از جمله مواردی هستند که در این معاینه مشخص می‌شوند. - تصویربرداری و رادیولوژی
اشعه ایکس یک ابزار مهم برای بررسی مشکلات پس از عصب‌کشی محسوب می‌شود. این تصاویر می‌توانند تغییرات استخوانی اطراف ریشه دندان را که نشان‌دهنده عفونت هستند، آشکار کنند. در برخی موارد، برای بررسی دقیق‌تر، از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته مانند توموگرافی کامپیوتری با پرتو مخروطی (CBCT) استفاده می‌شود که نمای واضح‌تری از ساختار داخلی دندان ارائه می‌دهد.
بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی، باید به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید.
چگونه از آبسه کردن دندان بعد از درمان ریشه پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بروز آبسه دندان پس از درمان ریشه، رعایت اصول بهداشت دهان و دندان امری ضروری است. مسواک زدن ملایم حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید، استفاده منظم از نخ دندان و به‌کارگیری دهان‌شویه‌های فاقد الکل، نقش مهمی در کاهش تجمع باکتری‌ها و جلوگیری از عفونت مجدد دارند.
همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی وضعیت دندان درمان‌شده می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند. در این دوره، باید از خوردن غذاهای سفت، ترد و چسبنده که می‌توانند به دندان فشار وارد کنند یا ناحیه ترمیم‌شده را تحریک کنند، پرهیز کرد. علاوه بر این، مصرف نوشیدنی‌های خیلی داغ یا سرد که ممکن است حساسیت دندانی ایجاد کنند، توصیه نمی‌شود. نوشیدن مقدار کافی آب به حفظ سلامت عمومی بدن کمک کرده و فرآیند بهبودی را برای شما سریع‌تر می‌کند. در صورت مشاهده علائمی مانند درد مداوم، تورم یا آبسه دندان عصب کشی شده، حتما باید به دندان پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
تفاوت بین آبسه دندان عصب‌کشی شده و عفونت‌های دیگر دندانی
آبسه دندان عصب‌کشی شده با سایر عفونت‌های دندانی تفاوت‌های قابل توجهی دارد. در حالی که عفونت دندان می‌تواند در اثر پوسیدگی، بیماری‌های لثه یا تجمع باکتری‌ها در اطراف دندان ایجاد شود، آبسه دندان عصب‌کشی شده معمولاً نتیجه یک درمان ریشه ناموفق، نفوذ باکتری‌ها به داخل کانال ریشه یا عدم ترمیم مناسب پس از عصب‌کشی است.
