آنچه در این مطلب می‌خوانید
چاقی این روز‌ها به یک معضل بزرگ و کنترل نشدنی در جهان تبدیل شده است. بگذارید یک نگاه دقیق و مو شکافانه به آمار و ارقام بیندازیم. طبق آمار در طول هر سال حدود ۴ میلیون نفر در جهان، جان خود را بر اثر وزن بالا و مشکلات ناشی از آن از دست می‌دهند. بله، ۴ میلیون نفر! همین مسئله نشان می‌دهد داشتن وزنی سالم تا چه اندازه اهمیت داشته و هرگز نباید نسبت به آن بی توجه بود.
اما از کجا بدانیم در محدوده وزنی سالمی هستیم؟ با محاسبه فرمول BMI یا شاخص توده بدنی! حال این شاخص چیست و چگونه میتوان آن را محاسبه کرد؟ در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی این موارد پرداخته و شما را با کاربردهای بی ام آی آشنا کنیم. پس با مدینو همراه باشید.
BMI چیست؟
بی ام آی فرمول یا شاخصی است که برای سنجش میزان چربی بدن افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این فرمول چربی بدن بر اساس قد و وزن هر فرد محاسبه شده و مشخص می‌شود که فرد در محدوده وزنی سالمی است یا خیر، بگذارید یک مثال بزنیم. فرض کنید فردی با ۷۰ کیلو وزن در مقابل شما قرار گرفته است. حال تا زمانی که قد این فرد را ندانید می‌توانید حدس بزنید که او چاق است یا لاغر؟ قطعا نه!
چون بر فرض مثال اگر یک شخص ۷۰ کیلویی ۱ متر و ۷۰ سانت قد داشته باشد، فرد چاقی به حساب نمی‌آید. حال شاخص توده بدنی نیز دقیقا همین کار را انجام می‌دهد. این شاخص مشخص می‌کند که در هر سانتی متر از بدن چه مقدار چربی انباشته شده است و بر اساس قد و وزن شما، اعلام می‌کند که چاق هستید، بیش از حد لاغر هستید یا اینکه در محدوده وزنی نرمال و ایده آل قرار دارید.
نحوه محاسبه BMI
محاسبه بی ام آی شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسد. اما بسیار ساده‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید. فرمول محاسبه بی ام آی به شرح زیر می‌باشد:
وزن تقسیم بر قد به توان ۲= شاخص بی ام آی بدن
بگذارید یک مثال ساده نیز برایتان بزنیم. فرض کنید وزن بدن شما ۸۰ کیلو گرم است و قدتان ۱۷۳ سانتی متر، در اینجا می‌بایست ۸۰ را تقسیم بر ۱۷۳ به توان ۲ کنید. اینگونه شاخص توده بدنی‌اتان مشخص خواهد شد.
اطلاعاتی که محاسبه BMI به ما می‌دهد
بی ام آی محدوده‌های مختلفی دارد که در جدول زیر به بررسی آنها پرداخته‌ایم:
| ردیف | محدوده BMI | مفهوم انواع شاخص بی ام آی |
|---|---|---|
| ۱ | کمتر از ۱۸.۵ | اگر بی ام آی شما کمتر از ۱۸.۵ باشد، وزنتان از حد نرمال کمتر است. |
| ۲ | بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ | اگر بی ام آی شما از ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ باشد، تبریک می گوییم! چون وزنی کاملا ایده آل دارید و دارای تناسب اندام هستید. |
| ۳ | بین ۲۵ تا ۲۹.۹ | چنانچه بی ام آی شما از ۲۵ تا ۲۹.۹ باشد، به این معنی است که شما دارای اضافه وزن هستید. |
| ۴ | بین ۳۰ تا ۳۵ | بی ام آی ۳۰ تا ۳۵ هم به این معناست که شما چاق هستید، البته چاق نه، یک تپلوی دوست داشتنی! در این صورت می بایست به طور جدی برای کاهش وزن اقدام کنید. |
مقدار مناسب BMI یا شاخص توده بدنی در سنین مختلف
بی ام آی افراد در سنین مختلف می‌بایست به قرار زیر باشد:
- افراد ۱۸ تا ۳۵ سال می‌بایست بی ام آی ۱۸.۵ تا ۲۰ داشته باشند.
- افراد ۳۵ تا ۴۴ سال بهتر است شاخص بدنی ۲۴ را داشته باشند.
- کسانی که ۴۵ تا ۵۵ سال سن دارند نیز، بهتر است در محدوده بی ام آی ۲۵ قرار بگیرند.
- کسانی که مابین ۵۵ تا ۶۵ سال سن دارند نیز، می‌بایست بی ام آی ۲۶ داشته باشند.
- و در آخر افرادی که در محدوده سنی بیش از ۶۵ سال هستند هم، باید شاخص توده بدنی آنها نهایتا ۲۷ باشد.
BMI سالم یعنی چه؟
افرادی که بی ام آی مابین ۱۸.۵ و تا ۲۴.۹ دارند، در واقع دارای شاخص توده بدنی سالمی هستند. حال این یعنی این افراد نه اضافه وزن دارند و نه کمبود وزن، و وزن آنها در محدوده سلامت قرار دارد. پس خطر ابتلای آنها به بیماری‌های ناشی از چاقی بسیار کم بوده یا تقریبا صفر می‌باشد.
محدودیت‌های استفاده از BMI
بی ام آی همیشه دقیق نیست و این مهمترین محدودیت آن به شمار می‌رود. چرا که تنها قد و وزن نمی‌توانند تعیین کننده میزان چربی در بدن باشند و عوامل دیگری مثل سن، جنسیت، شرایط بدنی و حتی قومیت نیز در تعیین درصد چربی نقش دارند. مثلا افراد مسن تحرک کمتری نسبت به جوانان دارند و بدن در کهن سالی هرساله چربی بیشتری را ذخیره می‌کند. پس گاهی یک فرد مسن شاخص توده بدنی‌اش در محدوده سالمی است، در حالی چربی زیادی در بدن او ذخیره شده و باید برای کاهش درصد چربی اقدام کند.
یا بر فرض مثال معمولا بدن زنان چربی بیشتری نسبت به مردان ذخیره می‌کند. یا حتی ورزشکاران چون توده عضلانی بیشتری در بدن خود دارند، وزن آنها بیشتر از سایرین است، در حالی که به هیچ عنوان اضافه وزن ناسالم و چربی اضافه ندارند. پس شاخص BMI نمی‌تواند در همه مواقع دقیق عمل کند و بهتر است شاخص‌های دیگری نیز بررسی شوند.
برای محاسبه دقیق BMI به کجا مراجعه کنم؟
برای محاسبه دقیق بی ام آی بدنتان، می‌بایست حتما به یک مرکز معتبر و تخصصی مراجعه نمایید. کلینیک مدینو با سال‌ها تجربه درخشان در ارائه خدمات پزشکی و زیبایی، در خدمت شما خوبان می‌باشد. شما می‌توانید تحت نظر پزشکان متخصص کلینیک مدینو، شاخص توده بدنی خود را به طور دقیق محاسبه کرده و از سلامت و ایده آل بودن وزن خود اطمینان حاصل نمایید. منتظر حضور گرمتان در کلینیک مدینو هستیم.
عوارض بالا بودن BMI
بالا بودن بی ام آی عوارض و مشکلات زیادی را به همراه دارد که مهمترین آنها عبارت‌اند از:
- افزایش فشار خون
- درد مفاصل
- آرتروز
- مشکلات قلبی
- سکته مغزی و قلبی
- افزایش کلسترول خون
- دیابت
- آپنه یا خروپف کردن
- انواع سرطان‌ها
- و در نهایت کاهش طول عمر و مرگ زودهنگام
عوارض پایین بودن BMI
پایین بودن بی ام آی نیز نرمال نبوده و مشکلاتی را خواهد داشت که اصلی‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- افسرده شدن
- پوکی استخوان‌ها
- انواع سرطان‌ها
- نازا شدن
- یبوست و مشکلات گوارشی
- مشکلات تنفسی
- تامین نشدن مواد مغذی مورد نیاز بدن
- ریزش موها
- منظم نبودن چرخه قاعدگی
- و در نتیجه عدم تناسب اندام و کاهش اعتماد به نفس
روش‌های مناسب برای افزایش شاخص توده بدنی به طور سالم
برای بالا بردن BMI یا اصطلاحا چاق شدن، راه سختی را پیش رو ندارید. اصلا چه کاری آسان‌تر و لذت بخش‌تر از خوردن و چاق شدن! پس برای افزایش بی ام آی خود، راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- در طول روز غذای بیشتری را میل نمایید. به عنوان مثال اگر تا کنون تنها سه وعده در روز غذا می‌خوردید، حالا تعداد آنها را به ۵ وعده افزایش دهید.
- از غذاهای پر کالری مثل شیر، گوشت قرمز، ران مرغ، کره بادام زمینی، آجیل و مغزیجات، انواع نان‌ها، برنج و … بیشتر استفاده کنید.
- ورزش کنید! قطعا عجیب به نظر می‌رسد اما ورزش کردن اشتهایتان را افزایش داده و به کمک آن می‌توانید غذای بیشتری میل نمایید.
- گاهی هم خودتان را به صرف بستنی، کیک‌ها، شیرینی‌ها و … مهمان کنید. چون به شدت در افزایش BMI موثرند. البته آنها را به طور محدود مصرف کنید، چون استفاده بی رویه از شیرینی جات خطر بروز دیابت را به همراه دارد.
- قبل و مابین غذا هرگز آب ننوشید. چون اشتهایتان را کاهش می‌دهد.
- و خلاصه اینکه با خیال راحت بخورید و بیاشامید!
روش‌های مناسب برای کاهش شاخص توده بدنی به طور سالم
برای کاهش BMI خود، کار دشواری را پیش رو دارید. به هر حال کاهش وزن به این سادگی‌ها اتفاق نمی‌افتاد که اگر می‌افتاد اکنون همگی در گروه مانکن‌ها قرار می‌گرفتیم! اما روش‌هایی وجود دارد که به کمک آنها می‌توانید شاخص توده بدنی خود را به شکل سالم کاهش دهید. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
اول از همه می‌بایست به کمک یک متخصص با تجربه، رژیم غذایی خاصی را برای خود تعیین کرده و با پیروی از آن وزنتان را به مرور کاهش دهید. در رژیم خود قند‌های مصنوعی را حذف کرده و میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید. - ورزش کنید.
برای کاهش BMI می‌بایست ورزش کردن را به طور ثابت در برنامه روزانه‌اتان قرار دهید. چرا که داشتن فعالیت بدنی باعث افزایش متابولیسم و بالا رفتن سوخت و ساز بدنتان می‌شود. در نتیجه ورزش مداوم می‌تواند کاهش وزن و تناسب اندام را به همراه داشته باشد. - استرس را از خود دور کنید.
استرس یکی از مهمترین عوامل افزایش بی ام آی و وزن بدنتان است. پس برای کاهش شاخص توده بدنی، می‌بایست تا حد امکان استرس را از خود دور کنید. - به سراغ جراحی‌های لاغری بروید.
چنانچه BMI بدنتان بسیار بالاست و با رژیم و ورزش هم موفق به کاهش وزنتان نشده‌اید، تنها یک راه باقی می‌ماند، جراحی! جراحی‌های لاغری مثل اسلیو و بای پس برای افرادی که بی ام آی بسیار بالایی دارند، آخرین گزینه بوده که به کاهش وزن چشمگیری منجر خواهند شد.
سوالات متداول
